PLATTDÜÜTSCH/044: Lütt Beek hett dat nie mehr hild ... (SB)

LÜTT BEEK HETT DAT NIE MEHR HILD ...

Wenn man so övert flache Marschnlann geiht un sick dorbie froog, wo dat ganze wull freuher mol utsehn hett, denn kunn een an de veelen Grööbn un Beeks erkenn, dat dor mol veel Woter in't Land rin un wor rutströömt weer, vör allm to de Tied, as dat noch keen Diek geev. Dör de ganze Marsch trockn lüttere un grötteren Ströms dör, de all mit de See in Verbinnung stunn, un de deshalv uck Ebb un Floot harrn.

Sücke Strööms nöömt man faken Elv, jüss so as de groote Strom, de dör Hamborg dörgung. Veele Ortsnoom harrn hüüt noch 'n Tiekn dorvun in sick, to'n Biespill Delv, Dellstedt, Delverort, un op de Wech vun Möllörp no Alversdörp lich de Delvbrück, wo een Brück över de lütte Elv, de hüt "Südermiele" heet, röverföhrt.

Düsse Elvn harrn freuher mol dat Marschnlann in verscheedn, dich bie'nannerleggn Insln opdeelt, wobie de Bewohners gröttndeels mit Sprungstöck or lüttje Kohns översettn muttn, or eenfach dörswomm.

Veele vun düsse lüttschn Elvn plätschern lusti dör't Lann, so uck een, vun de dat al oole Hannschriftn ut'n sößteintn Johrhunnert geev. Se heet "Delvende", un föhr vun't Meer, lang Krüschanskoog, vörbie an Wacknhusn, Hochweuern un Lohe Rickelshoff (de Stroot dor lang heet "Dellweg") wied in'e Marsch, bet an de Stellerborg ran. Man hüttodoogs is de Beek so ring, dat man em kaum markn dee, un man blots noch de ganz Oolen erinnern sick doran, dat he överhaupt 'n Noom harr.

Delvende weer mol een grootn, stoltn Priel ween, de hild dör't Land gung, as harr he wat ganz Besünners vör. As sick de Minschn op'e Marsch neederlootn un denn uck bald de erstn Diek buut harrn, worr he to een lüttn, goodhardi Beek, de sick fröhli mang de gröönen Wischn un an fette Koppels langslängel un mol mehr un mol 'n beetn weniger Woter mit sick föhr, jüss as dat Meer mit sien Ebb un Floot em dat mitgeevn dee.

So stiech un sunk sien Woterpeegl, un wenn dat Nordseewooter wied wech weer, denn kunn man an manni Steedn good dör em dörloopn. Denn seuk dor an Rand, ünner de Steens Krabbels un Snickn Toflucht un Delvende sorg dorför, dat se jümmers noch Woter harrn, dormit se nich to dröög warrn.

De lütt Beek dee de Minschn to Leev, wat he man kunn, un ick hör mal de rieke Fischer, de een Kohn tohört, seggn, dat he em all sien Fangglück verdanken dee. Mit sien Woter drooch he jümmers allerhand Fisch vun't Meer in't Land rin. Dor stunn denn de Lüüd mit eer "Hungerpietschn", as man Angeln fröher nöömt, an Rand un hoopn op 'n beetn wat to eetn. Delvende harr dorbie so sien Eegnsinn, un wenn mol so een dickn Mann, de jüss so good Wuss un Kohl eetn kunn, dor mit sien Angel stunn, denn driev he de Fisch gau 'n Stück wieder to de spiddeli Jung ut Armenhuus, de em denn licht mit'e Hann rutfungn kunn.

Wenn Delvende een Minsch weer, he weer wull so'n rechten Witzbold. Wenn de Heben em mit all sien Steernogen anplinker, denn plinker he vergnööcht trüch, un lach een schmucke Deern em an, denn lach he mit. Mit de Blöm harr he sien eegn Pleseer, de sprütt he jümmers gern Woter in'e Oogn, dat se nich mehr kiekn köönt, un wenn se mit em schimpn wulln, denn löppt he gau weg un glucks dorbie fideel.

He harr jümmers allerhand Dummtüüch vör, un mook sick besünners över de jung Deerns lusti, de sick in em speegeln wulln, bevör se sick - heemli - mit eern Leevstn bie em dreep. Denn geev he liesn Wellen, dat sick eer Speegelbill verterr un se heel snooksch utsehn. Un wenn denn dat Poor dor truuli tosoomsitt, un beide so mit sick sülm beschäfti weern un se sick liesn wat in't Ohr flustern, worr uck he heel still, hork un hööch sick, dat se gonnie um em wies warrn.

Uck wenn mol een to em koom, un sick sien Kummer bie em utweent, geev he de nie sien Speegelbild trüch. Denn rööch he sick, dat he sien eegn verweent Gesich un de roodn Oogn nich sehn kunn, sprütt sien Woter in't Gesich un spööl dormit de Troonen af, un dorbie glucker he so vergnööcht, dat uck düss Minsch bald wedder lachn kunn.

Un manni lüttn Buttsche, de allto moodi mit hochkrempelt Büxn dör em dörstapfn wull, dor he meen, dat em dat Woter nix anhebbn kunn, harr he al hölpn, meis ohn dat he dat mark. Fall he, so kunns dat hemm, dat de spitze Steen, de dor jüss noch lech, gau wechspöölt woorn, un kunn de Lütte doch nich so richti swimm, so keem een Well, un, schwupp, sitt he wedder an Land.

*

Domols, dat weern noch heel annere Tiedn. Man harr noch nich för aans 'n Noom, man sech nich "Deertn, Minschn un Plantn harrn Leevn in sick un anners nix", sunnern man nehm aans so, as dat kummt un stell sick de Frooch dorno, wer to een höört un wer nie. De Winn, de so fein no solti Meer rüük, hör dor jüss so to de Frünn as de lütt Beek, un man harr keen Twiefel doran, dat he jüss so as man sülm 'n Seel hett. Dat weer ober nix, woröver man lang nodink un al gonnie doröver snack, man leev eenfach dormit.

Ick weet noch, as ick een lütt Deern weer, dor föhr de lütt Beek tohuus an uns Wischn lang. Ick weer man jüss groot noch, um an Hann vun mien Voder över de Hoffsteed to stratzn un de Welt to entdeckn, dor geev dat een Sook, de mi heel begeistert harr, wo uck jümmers ick dat andreep: dat Woter. Dat bruuk gonnie mol de See ween, jedn Groobn, jeede Woterkuhl, jeede lüttsche Pütt weer glieks mien beste Speelkamrood. Wat'n Glück vör mi, denn ick leev dat Meer, un bie de lütt Beek kunn ick jümmers dat Solt rüükn, un de Krabbels, Stickeln un lüttje Ools erinnern mi doran, dat dat Meer nich wied wech weer.

De ganze Dach lang kunn'ck dor dörhüppn or bie de Kuhln in Schilp sittn un merrn mang quaakn Poggn un surrn Fleegntüüch in't Woter pliern. Wat much dor aans bin leevn, frooch ick mi. Un wat wull mi dat Glucksn un Blubbern vertelln? Eegntli frooch ick mi dat gonnie, denn ick wuss allerhand dormit antofangn, ick plapper op los, un so'n Woter weer mi leever as manni Minsch, vör de ick domols jümmers glicks bang worr un still swieg. Faken, wenn'ck truuri weer, söök ick mi een Platz ünner een Wichel, de över de Beek haalf in Woter rinraak.

Un wenn in Harvs dat Meer so anstieg, dat de Beek wied övern Rand de Wischn överspöölt un blots noch de Wichel as een Hoorluup vun een Ries dor rutkeek, denn weer ick dor mit Gummisteebels an rumstampfn. Dat ick in mien Freud dor mannimol meis versuup weer, scheer mi domols noch nich, harr'ck doch jümmers een bie mi, de op mi oppassn dee: de lütt Beek sülvn.

*

Hüt, veele Johrs loter, föhr de lütt Beek nie mehr an uns Hoff vörbi. Man harr em groodmookt, denn dat weer toveel Arbeid för de Treckers, de bie jeedn Knick vun'n Beek een Kurv fohrn muttn. Dorno harr'ck em nie mehr so lusti glucksn hört, as freuher to Kinnertied. Lütt Beek is dat, wat man em todach harr: een grootn Groobn, een Au, de blots dorto nütt weer, de Gülle un de Afwoter vun'e Ställe mittonehm. Vun'e Strootn ut föhrn Brückn doröver, ober man harr keen Tied mehr för em. Nie mol een Radfohrer höllt noch an de Brück an, mol 'n Momang mit em to schnackn, un de Kinner harrn annerswo beetert to speeln. Keeneen hör mehr sien liesest Glucksn, dat Delvende denn mit de Johrn ganz still woorn is.

Lütt Beek harr sien Stimm verlorn, de de Buer, de een Koh hüt blots noch no eern Fleesch- un Melkprodukschoon wert, un de Fischer, de dat Woter no sien Bestand an Heern un Ool mess, ohnhin nie hört harrn. Un hüttodoogs, in een Tied, wo sien grootn Brooder, de Elv, in Dreesdn aans ünner Woter sett harr, dor överlech man, ob man de veelen lüttn Beeks, de so akkraat lang de Wischn gung, wor krumm mookt, so, as se fröher mol weern. Uck wull man niege Beeks anleggn, Wischn överflootn lootn, dormit dor wor 'n beetn wat an Leevn entsteiht. "Renaturierung" nöömt sick dat. Man ick weet: Delvende ward dorvun nich wedder lebennig. De lütt Beek hett dat nie mehr hild ...

Erstveröffentlichung am 6. Oktober 2002

18. Mai 2007