PLATTDÜÜTSCH/040: Een unheemli Wiehnachsbegeechn (SB)

EEN UNHEEMLI WIEHNACHSBEGEECHN

Vör lang, lang Tied, wied över hunnert Johr much dat wull al her ween, dor leev in Möllörp mol 'n Buersfamilje. Se harrn nie veel Land, un so weern se jedet Johr woor vun niegm froh, wat to Eetn op'n Disch to hemm, un man freu sick doröver, dat all krall un fideel weern.

De lüttsch Familje, dat weer Hansohm, de hier as de jüngere Broder ut'e vörige Generatschoon op'n Hoff sien Gnadenbrot krich, un de sien Arbeit nu man blots noch ut Piepsmökn un Kinneroppassn bestunn. Denn keem Buer Thies Fink un sien Fru Agnes un sem veer Kinners: de Öllste, de Uwe nöömt waard un al dree Johr to School geiht, Hanne, Gretn un een lütt Kiekinnewelt mit Noom Ole, de jüss in vergungn Summer dat eers Mol de Oogn opmookt harr. Un tolest leev uck noch Knecht Hein un Wiebke, de Magd, de Agnes in Huus un in'e Köök to Hann gung, jeedn in 'n lüttje Kammer ünnert Dack.

Voder Thies Fink weer een, de nie veel Wöör um wat mookt, ober wenn he denn mol wat sech, denn hett dat uck Hann un Foot. Un sien Agnes weer een rundli, roodbacki Fruunsminsch, jümmers gemüdli, jümmers goot oplecht un meis de ganzn Dach op'e Padd. Sülvs, wenn se oobns all Kinner in Bett harr un in't Huus aans op'e Reech weer, kunn se nie ophörn, to werkln. Denn sitt se kommodi mit Thies in'e goode Stuuv, hol eer Knüttüüch rut un klapper ivri mit'e Noodln.

Düss Johr seech dat banni düster ut, de vergungn Summer weer so verreegnt, dat man eers Enn Augus de Oorn infohrt harr. All harrn düchdi mit anfootn, sogor Moder Tiessn, de dor man jüss eers lütt Ole to Welt broch harr un eegntli 'n beetn to Roh koom mutt. Weer keen Tied mit Kindskiekn or Kindsdöpp or annere Fiern, sowat geev dat domals ohnhin nie so as wi dat hüüt kinnt. Dat weer keen good Oorn, dat Stroh - Foder vör de Twölf Keuh un Bulln in Winner - weer vun'e veele Reegn klamm blievn un dat Korn rüük schimmeli. So muttn se denn düssn Winner dree Bulln un een Swien schlachn, dor se de nie mehr sattkreegn kunnt.

Moder Fink harr de Deertns utnannernoom un ut dat Fleisch Wuss un Schinkn mookt, de se un Wiebke denn op'n Möllöper Weeknmark verköff harrn. Dat broch tominns soveel Geld, dat se dormit för er Kinners 'n poor Winnersteebl un dicke Mändl köffn kunn. To mehr riek dat nie. So harrn se wenigstns warme Plünn, denn de Schnee weer dütt Johr freuh koom, al Enn November harrn sick de erstn dickn Flockn op Büsch un Bööm sett, un all Hüüs ünner 'n dicke Schneeschich versteek. Un de weer - to Höög vun'e Möllörper Kinners - bit in Dezember dorbleevn.

Geev dat för Buer Fink uck düss Tied op Hoff un op'e Wischn nie veel to doon, so harr he doch all Hann vull dormit to kreegn, de heel Dach Huus un Hoff in Schuß to holn, de Deertn to versorgn un Holt to hackn, dat se dat in so'n rüüsi Tied in Huus kommodi warm harrn.

Besünners um sien Lüttjn mook he sick 'n beetn Sorgn. Ole, so düch em, weer meis 'n beetn to spiddeli för sien Öller. He harr sien Moder veel Knööv koss, bevör he endli rutkeem. Uck nu noch, 'n haalv Johr loter, weer he 'n beetn blassschnäbeli un sien luerlütte Hann un Fööt süchn ut as de vun Gretns Popp. Un Moder mutt sick faken bie de Arbeit dolsettn. Schnackt Thies Fink uck nie veel doröver, un al gonnie mit sien Fru, so mark se doch, dat he sick veel Gedankn um eer mook.

*

An een kooln Dezemberdach sittn Agnes un Thies obns in'e Stuuv. Ünnerwiels weer Ole al 'n söß Moond oold, jümmers noch luerlütt twors, ober ansunstn quietschfideel. Jüss sitt he in sien Weeg un speel mit'e Fööt un geev dorbie so allerhand glucksn Töne vun sick. Af un an mol stött Moder Agnes de Weeg 'n beetn mit'n Foot an, dat se sachn hin un herschaukl, wobie Ole luud opjuchz.

Op Agnes' Schoß schlöppt Gretn. De lütte Deern weer vun de Storm opwacht un blarrnd in'e Stuuv rinstapf. Se harr sick meis verjooch, dor se meen, dat bobn op'n Dackböön een weer. Moder Fink harr se op'n Schoß nohm un eer 'n molli Deek överlech, un so weer se no'n lüttn Momang wor tofreedn insloopn.

Mitünner weern uck de beidn Öllstn opwookn un seetn um eer Moder rum, un dor dat gor to rüüsi butn piep un bruus, sung Moder mit sem liesn Wiehnachsleeder, wieldes se ivri för Uwe 'n niegn Pullover ut Wull strick, de se vun eer eegn Schoop spunn harr. Un Hansohm sitt, as jümmers, in sien Seedl, smeuk un kiek ut Finster in't Stormgebruus rut.

De Winn neiht gegn de Finster un piep dör de Ritzn, obglieks Agnes se al nomeddachs sorgfälti mit Stroh tostopp harr. Uck de Döörn klapper un pulter as dull. Thies stunn nochmol op un smiet mehr Holt, dat nebn de Oben opstoplt weer, in't Füer, as he mit'nmol butn wat hör. Jo, dor weer wat an'e Stalldöör. Wokeen much dat ween?

"'ck kiek no", sech Thies Fink kott.

Agnes nick blots, ohn vun eer Knüttüüch optokiekn. Dat weer 'n Wedder, wo man niemol 'n Hunn vör de Döör schickn much. Wer uck jümmers dor butn rumlöppt, de kunn wiss Hölp bruukn, uck wenn dat man so'n armen Monarch weer, de in düsse Tied veel dor rümströmern deen.

Muchn domals uck ruge Tiedn herrschn, mit veel Arbeid, Hunger un Not, wo man nie rech wuss, ob man dör'n Winner koom un manni Wehdaach een binn Kottm ut Leevn reetn kunn, so weer dat domols doch noch nie so, dat man bang ween mutt för'n annern Minschn. Dor keem mannimol een Fremmn an'e Döör un de ward fründli empfangn, un wenn 'noch to Eetn dor weer, denn krich he uck wat dorvun af.

Naja, so dach sick Moder Fink denn uck nix wieder dorbi, as eer Mann rutgung.

Kott Tied loter riet Fink nochmol de Dör op.

"Wat is?" frooch Agnes.

"Mutt nochmol woor rut!" reep he blots, greep sien dicke Jack, Mütz un Handschn, un wech weer he.

So vergung de Tied, bit op de rüüsi Winn, de Aten vun'e Kinners un dat bestänni Klappern vun Moder Finks Stricknodln weer nix to hörn. Een Stunn vergung, noch een. Dat Holt in Oben weer ünnerwiels rünnerbrinnt, Agnes harr nix mehr nolecht. Se broch de Kinners to Bett. Hansohm weer al vör Stünn to Bett gohn.

Agnes hüll sick in'e dicke Deek, so wull se töövn, bit Thies trüchkeem. Viellich kunn he noch 'n hittn Tee bruukn, or 'n beetn wat in Moogn. So puus se de Lamp ut un seet in Schummern. Lang hung se noch so eern eegn Gedankn no un hör de Winn to, de an't Reetdack riet, as wenn he dat op de Fink-Hoff afsehn hett. Ober keen Schreed weern to hörn. Dor full eer Kopp denn in freuhn Morgn to Sied, un as se woor opwook, harr se 'n stiebn Nackn.

Stracks weer se op'e Been. "Wat weer ween?" Se riet de Dör to de Schloopstuuv op un kiek in'e Alkovn, ober dor leggn blots de Kinner ruhig ünner de Deekn, dat vun eern Mann weer leerdi!

Obglieks se 'n beetn schlech op'e Been weer, treck se sick eern Mandl över un gung no butn. Op'e Hoffsteed lich dick Schnee, de harr alle Spurn vun'e vergangn Nach toweiht. De Winn harr nolotn, ober dat weer ieskoold. Se klapp de Fellkroogn hoch un kiek in Stall rin. Dor stunn de sööbn Keuh friedli tosoom un gnabber an't Stroh, de Bulln op'e Güntsied jüss so. Uck bie de Swiens un Schoop weer aans ruhi. Se stapf dör de hoogn Schneewehn um Stall rum, an Holtplatz lang un lot eern Blick övert wiede flache Marschnland wannern. Keen Minschnseel wied un sied, un uck keen Foottappn.

Tolest gung se nochmol no vörn rut, ober dat Koppsteenplaster weer noch mit 'n dicke, wieke Schneeschich todeek, dor weer noch keeneen langkoom. Un de Hoff vun Nober Landau op'e Güntsied seech ut, as lich he noch in Schloop mit sien schneewittet Reetdack.

Ober för all dat Scheune harr Agnes nu gor keen Blick, se mookt sick banni Sorgn. Bilüttn weern uck al de Kinners opwookn, de gröttste, Uwe, mutt to School. De annern döppn je noch 'n beetn wiedersloopn, ober as se de hooge niege Schnee butn seehn, dor weern se nie mehr optoholn. So plünn Agnes de veer gau an, un nodem se Bodderbrot un 'n hitt Melk rünner harrn, weern se woor op un dorvun.

Nu, wo de Kinners wech weern, kunn se endli mit Hansohm doröver schnackn. "Hansohm, sech mi doch blots mol, wat Thies nie woorkummt?!"

"Woso?"

Se all weern vun een bedächdi, ruhign Minschnschlach, de so lich nix ut'e Roh brüngn kunn. So hör denn uck Hansohm sick eers mol aans still an un kau dorbie an sien Wussbroot. "Schreed hebbt jüm butn hört?", frooch he nochmol no, un steek sick sien Piep an.

"Jo. Un denn is he nochmol woorkoom, un hett sick sien Jack holt."

"Hmmmh, Hmmmmh", mookt Hansohm. "Mi düch meis, dat he wuss hett, dat dat dor butn wat duern kunn." He weer een toverlässi Minschn, un wenn he wech mutt, denn harr dat uck sien Grunn. Sodenni kunn he blots wat dropen hemm, dat keen Opschuuv dulln dee. Jo, viellich weer een in Not, un he hatt hölpn mutt.

Ober Thies keem un keem nie woor. To Meddachstied seetn all tosoom an Köökndisch. "Wo's Voder?" frooch Uwe, de gröttste, de jümmers meis as 'n Klett an sien Voder hung. "De mutt nochmol wech, weet sülm noch nie so genau, wann he trüch is."

De Kinners, besünners de lüttn, lotn sick noch lich begööschn. Ober Uwe kiek sien Moder in'e Oogn un mark eer Unroh. Denn kiek he Hansohm an, de em liesn 'n Wink geev. Nie vör de Lüttn schnackn, heet dat. Uwe weer 'n plietschn Jung, un so vertell he vun'e School, vun Lehrer Pulsn un vun'e Wiehnachsmann, de düss Johr sogor in'e School koom schull. De Lüttn weern Füer un Flamm, un so kiek blots noch Uwe af un an mol op de leerdi Platz.

No'n Meddacheetn gung man to Roh, un Agnes harr all Mööch, de quirli Bagaasch bie so'n scheun Schneewedder in't Bett to kreegn. Blots Uwe, de bruuk dat nie, un düttmol hölp he eer sogor biet Afwuschn, wat he suns nie dee.

"Wat's los?" froch he groodrut, as dat sien Oord weer. Agnes vertell em dat ganze, un dat dee eer oosi weh, as se seech, wat eer Jung dat mitnohm. "He's sied güstern Nach nie wedderkoom? Wat, wenn he vun' Voss bietn weer or viellich 'n Wulf or 'n utbrookn Bull hett em umsmietn ..."

"Denn harrn wi doch wat funn, Blood, afrietn Tilgn or Spurn in Schnee. Un dat dat sowat nie givv, weer doch 'n Tiekn dorför, dat he friewilli gohn is. He hett je sogor noch sien Jack holt. He wuss, dat he wieder rut mutt, op Feld."

Se beed em, de Lüttn gegnöver nix to seggn. Se schulln sick över de letztn Vörwiehnachsdooch freun un scheun in Schnee speeln. Jo, se weer sogor op'e Idee koom, de Lüttn to vertelln, dat eer Papa ünnerweegns weer, weil he sick mit de Wiehnachsmann dreep un sem scheune Geschink mitbroch.

Uwe weer denn glieks an nextn Nomeddach mit Knecht Hein dör de Butndöör rut de Wech lang achtern Hoff bit an Wohld loopn. Denn sünd se noch 'n Stück wied in Wohld rin, ober dat givv keen Spur vun sien Voder. Dat woor al schummri, as se sick op'n Rückwech mookn, keen Sterns an Hebn, ober in'e Fern blinkern 'n poor Lichter, dat weer sem Hoff.

As se oobnds tosoom in'e Stuuv sittn, broch Moder sem nie, as suns, in't Bett, sünnern loot se sick all tosoom an se kuschln. Sogor Uwe sett sick an eer Fööt un drück sick an eer Beens, wieldes Hansohm woor nodinkli ut 'n Finster kiek. Af un an stoh Uwe liesn op un kiek ut Finster no butn. Keen Voder weer to seen or to höörn. Schull dor wat passiert ween? Wat schall denn ut sem warrn?

För Agnes keem nu 'n banni hild Tied, se mutt nie bloots in Huus dat Eetn kookn, sünnern sick uck noch in Stall um'e Deertn kümmern. De ganz swoore Arbeid dee Knecht Hein.

So vergung een Dach no de anner, Thies Fink bliev wech. Uwe weer de letztn Dooch nie to School gohn, he hölp de Keuh fodern un Holt hackn un pack düchdi mit an. He lööv nie doran, dat sien Voder, wenn he denn trüchkeem, jüss an Wiehnachn keem, un seech sien Moder banni in'e Bedrullje, denn man harr keen Geld vör Geschenke. So schnitz he denn ut Holt 'n beetn Speeltüüch för de Lüttn, dat to Wiehnachn wat ünnern Boom stunn. Agnes harr dorvun gonnix mitkreegn.

*

Un denn weer de Hillige Oobnd dor. De Kinner weern in helle Opreegn. Düttmol harr Hansohm se in sien Stuuv mitnohm, wo he sem bie Kerznlich Wiehnachsgeschichn vertell, ünnerwiels Moder Fink dat Huus fein herrich un in'e Köök 'n Swiensbroodn in Oben brutzl un dat ganze Huus fein no Rotkohl un Peppernööt rüük.

Dat weer Schummerstünn un Melktied. Achtern Hoff schmiet een Petroleumlamp eern geelen Schien op'e Stroot, de Köh brüllt in Stall, Uwe weer dor an Melkn. Luud hallt dat klappern vun'e Ammels un Melkkanns dör de Oobnd. He schmiet de Köh un Bulln noch'n beetn Heu in'e Tröög un denn weer he ferdi. As he ut'n Stall rutkeem, kiek he in Heben, de düssn Dach swatt as Samt weer un de Sterns doropp blots so glinster un funkln. Een Stern, so düch em, lüch hüüt besünners dull.

*

Jüss schlooch op' e Karktorn de groote Klock an, dat dat över de Höff wied in't Land dröhn, as lang de Wohldwech een Mann mit fastn Schreed no't Dörp stapf - Thies Fink. Wat he beleev harr, dat kunn he sülm nie verstohn, ober een Sook weer he sick seeker: He wull no Huus, to sien Agnes, sien lütt Ole, de beiden Deerns un Uwe, de em jümmers mit sien grotn, oprichti Oogn ankiek un em Lööker in Buuk frooch.

Uwe weer de erste, de em hörn dee un weer sofort losloopn. Ohn een Wort to seggn full he em um Hals, wat suns gonnie sien Oort weer. Dorno griep he sien Voders Hann, hol se fass un kiek to em ropp, as wull he seggn: Nu loot ick di nie wedder los.

"Mann, wo kumms du nu her?" Agnes weer jüss so opreegt as eer lütte Kinner. Blots lütt Ole lich tofreedn in'e Weeg un slöppt. Dor seech Uwe in sien Voders Oogn wat, wat he sien Leevdach noch nie bie em sehn harr: Sien starke Voder, de no sien Meenen aans wuss un kunn, weern twee blanke Troonen över de Backn in Boort loopn.

Eers nu markn se, dat de Voder wat ünner de Jack dreech - een lütt Voss. Aal weern Füer un Flamm för dat lüttje seute Deert, un so brochn se dat tosoom in'e Schüün, wo se em 'n wieket warmet Bett ut Stroh inricht. Moder geev em 'n Stück Brood, de se in Melk opwiek harr, wat de mit luudn Schmatzn opfreet, bit he inschloop.

Eers denn gungn se in't Huus. Klor, dat se keen Roh geevn, bit Thies sem sien ganze Geschich vun vörn bit achtern vertellt hett. Un so seetn se sick eersmool inne warme Wohnstuuv un he fung ganz vun vörn an: As he in düsse Nach ut Huus rut weer, harr he in Stall 'n mannshoogn Schaddn sehn. He harr toeers roopn, ober keeneen antert. He harr sick över de Oogn wisch, ober as he nochmol hinkiek, dor seech he keen Schaddn mehr, sünnern - een Voss. Düsse Voss, de kiek em ut twee lüchn geele Oogn dördringli an un winsl liesn vör sick hin. `n beetn snooksch weer dat je schon, ober bang weer Fink nie. Dor wull he doch doch mol nokiekn, wat dat dormit op sick hett. He also in't Huus rin, sien Jack greepn un denn woor rut. Jüss as biet eers Mol seech he toeers in'e Eek achtern Höhnerstall 'n mannshoogn Schaddn, ober bie neegm Hinsehn weer't een Voss. De beweech sick langsoom vun Huus wech. Fink griep een Latücht un steebl achteran. De Voss gung jüss twee, dree Schreed vör em, un kiek sick jümmers woor mit sien dördringli geele Oogn um, ob Fink noch achter em weer. He weer. So föhr em de Wech in de Wohld an't Dörpsrand. Ober uck dor bliev he nie, de Wech föhr em wieder, över de lüttje Au, de nu jüss tofroorn weer. Un jümmers gung dat noch wieder. Fink harr keen Twievl doran, dat de Voss em wat wiesn wull. De rüüsi Winn harr de Latücht ünnerwiels utbloosn un pietsch em blots so in't Gesich. Obgliecks Fink 'n hartsottn Buersminschn weer, kröpp em bilüttn de Köhl ünner de Plünn.

Fink wuss sülbn nie, ob dat an't Düstern lich, or ob se würkli al so wied loopn weern, ober mit'nmol wuss he gonnie mehr, wo he weer. Dat weer 'n Wohld, ober düsse Wohld harr so hooge Bööms, dat een de Dannspitzn in Hebn gonnie mehr erkenn kunn. As Glitzersteen funkln de Sterns vun bobn dol. Noch jümmers weer he nie bang, he wuss, dat düss Wesn dor vör em mit de geelen Oogn, egol ob dat denn nu würkli 'n Voss weer, wat vun em wull, un he wull em hölpn, wenn he denn kunn.

Mit'nmol bliev de Voss stohn. Fink harr wull nie so genau hinkiekn, ober denn seech he nochmol 'n mannshoogn Schaddn un denn stunn he ganz alleen dor. He funn nie lang Tied, sick to wunnern. De Morgn schummert al, un dor seech he jüss vör sick een lüttjet Deert, dat mit sien Poot in'e Vossiesn rinroodn weer. De Poot seech böös ut, un dat Deert, 'n lüttn, noch ganz jungn Voss, wimmer lies.

Fink bööch sick to em rünner un drück mit all Kraft dat Isn ut'nanner. Dat Deert weer noch so lütsch un mitünner uck so schwack, dat dat niemol mehr sien Foot dor rutholn kunn. So treck he se denn vörsichdi dor rut un wickl dat Deert in sien Jack. Een weer seeker: Wenn he dat dor so trüchlött, denn weer dat bie düss Köhl an sülm Dach noch dootbleevn.

He kiek sick üm. De niege Morgn weer al liesn anbrookn, ober de Wohld, in de he stunn, kinn he uck in Helln nich. In'e Neech seech he 'n Hütt, dorin wull he sick eersmol to Roh settn. He harr Glück, de Döör weer nie toslootn. Dat mutt 'n Hütt vun'n Jäger ween, de dor im Harvs leev un joogn dee. So sammel he sick gau 'n poor vun'e umleegn Tilgn un Holt un zünn sick dat butn an. As dat Füer so richdi in'e Gang weer, sett he sick dol, riet sick 'n Stück ut sien Ünnerhemd un wickl dat dat lüttje Deert um'e Poot. Nu funn he Tied, sick in'e Hütt mol umtokiekn. Dor leggn so'n poor oole Deekn, un in een Schapp funn he sogor noch 'n drööch Brot un 'n poor Pütt un Pann. He brösl wat vun't Brot in'e Pott, doo 'n beetn Schnee dorto un hol de Pott övert Füer. Bald harr he 'n warmen Brie, de de Voss gieri rünnerslung. He sülm bröckl sick 'n Stück drööch Brod af un kau dorop rüm.

Bilüttn mutt he ober mol tosehn, dat he woor no Huus keem. De lütt Voss lich dor warm in'e Jack wicklt un schlöppt, so kunn he sick mol in' Wohld umkiekn. De hoogn Dann keem em fremd vör, un wied un sied weer keen Wech to sehn. Bit in Schummern seuk he, ober denn kehr he to de Hütt trüch, wo de lütt Voss jümmers noch schlöpp. Fink düch, de schloop sick sund, un dat schall he denn man uck in Roh.

So vergung een Dach no de nexte, tolest harr Fink de lütt Voss, de nu al woor ganz krall ut'e Oogn kiek, ünnern Arm nohm un beschlotn, nie mehr to de Hütt trüchtokehrn. Wo uck jümmers he langgohn much, ürgndwann ward he wull an een Dörp ankoom, un denn kunn he sick dörfroogn. Un so funn he denn sien Wech no Huus trüch, 'n banni langn Wech, de nochmol twee Dooch un twee Nächte duern schull.

*

So harr de lütt Familje 'n stillet Wiehnachn vull Freud. Jümmers woor un woor wulln de Kinner de Geschicht vun sem Voder hörn, un obglieks he eegntli gonnie so een weer, de veel schnack, vertell he gedulli jümmers wedder vun vörn.

No't Bescheeren sünd se nochmol vör de Dör gohn, un dor seechn se achtern Höhnerstall jüss noch 'n Schaddn verswinn. De dreih sick eenmol langsoom um, un Thies seech twee lüchn geele Oogn - nee: veer weern dat. Bie sem sprung de lütte Voss. De Oole harr em afholt.

Tofreedn wulln se woor in'e warme Stuuv trüch, as se seechn, dat dat Wesn sem dor wat vör de Döör lech harr: 'n Sack vull Nööt. Nu is een Sack Nööt viellich in uns hüüt Tied för mannieen nix Besünners, ober domols, wo veele Lüüd nie wussn, wie se övern Winner koom schalln, kunn man sick gonnix scheuners dinkn.

Se leggn dat in'e Wohnstuuv op'n Disch, as weer dat wat ganz hilliget. Voder erlauv sem, dat jedneen dorvun soveel eetn döpp, as he much. Un mit düssn Büdl, dor harr dat wat eegnordiget op sick: Soveel man dor uck rutnohm, he ward nich leerdi - de ganze Winner över nie ...

Erstveröffentlichung am 21. Dezember 2001

4. Mai 2007