PLATTDÜÜTSCH/020: Weltbiller ... (SB)

WELTBILLER

Eegntli hett je jeedneen 'n ganz fast Weltbild, wat sick höört un wat nie un wat een sülm to doon un to lotn hett. To düsset Weltbild hört uck, dat wi nipp un nau weet, dat de Dübel 'n ganz beusn Wicht is, de de Minschn gern övert Ohr haut un em de Seel afschnack, un dat all de goodn Lüüd in Hebn to de leeve Gott koom deen, wo se denn för aans, wat se to Leevtiedn richti mookt hebbt, 'n fein Levn in't Paradies kreegn.

Ober mannieen mutt mannimol in sien Leevn lern, dat nie aans so is, as em dat toeers düch. Un denn mutt'e sick sülm dorüm kümmern, to sien Recht to koom, indem he dat Schicksol gehöri 'n Schnipp sloog.

Dat nämli harr Knecht Jehann lern mutt. De weer sien Leevdach 'n braavn, grundanstänni Mann, 'n Seel vun Minsch, de keen Fleech wat toleed doon kunn. He arbeid bie Buer Freericksn op'n Hoff, wo he al sied neegnunföfti Johr werkeln dee, sied sien Konfirmatschon. Dach för Dach foder un striegel he de Peer un dat Rindveeh, plööch de Feller un dee aans, wat 'n Knecht nu mol so to doon hett. Morgens, wenn he to'n Plögen lostreck, slepp he aans op Feld un meddachs, wenn de annern Knechte mit Eetn ferdi weern, woor he erst vun't Plögen aflöst. Keem he denn op Hoff, weer vun Eetn meis blots noch 'n Ress övri, un de scheun Klüdn un de Speck weer al wech.

So verdeen he sien karget Brood un krich vun de knauseri Buer Freericksn man grood fofti Dooler in't Johr. Urlauv geev dat för em nienich, man blots eenmol in Johr, wenn in Summer de Peermarkt in Heid weer, denn krich he frie. Buer Freerichsn drück em denn 'n Dooler tosätzli in'e Hann un dee meis, as wenn dat Wunner wat weer, dat he mol ohn em utkoom un de ganzn Betriev alleen schmietn mutt.

Un dor, wo so veele Lüüd op'e Jahrmarkt fröhli Ies un annern Söötkroom schleckt, danzt un Karrussell fohrt, stunn he an Rand, kiek sien blinkn Dooler an un drück em toletzt de Gröttste vun'e Toddsen-Kinners in'e Hand. De stunn dor mit eer fief lüttje Süsters un kiek mit druuri Oogn op dat bunte Drievn.

Eer Voder, de oole Jens Toddsen weer 'n Suupkopp, un sobald he mol 'n beetn Geld hett, geiht he gliecks röver in'e Dörpskroog un hau dat aans in een Nacht wedder op'n Kopp. Mooder Toddsen harr denn 'noch to doon, eer süss Kinners dörtobringn, un wenn se nie oppass, denn kunns dat hebbn, dat eer Mann, wenn he duun is, se un eer Kinner uck noch düchdi wat mit'e Pietsch kreegn. Tja, Jehann kinn de ganze Geschich vun düsse Fru, un so freuh he sick doröver, dat de Kinneroogn lüchn, wenn de Gröttste vun de Dooler 'n beetn Schnuppkroom un viellich noch 'n Fohrt mit Karussell köffn kunn un em denn vergnöögt towinkn dee.

Sodenni harr Jehann dat würkli nie lich in't Levn, blots över sien Lippn keem nienich 'n Kloog. Nää, in Gegndeel, he sung jümmers fröhli vör sick hin un weer vun morgns bis lot obns vergnööch as keen suns vun'e Arbeiders. Un wenn mol een Kummer harr, denn weer he toerst dor, üm em to hölpn, un he funn jümmers de richti Wöör, wenn't op ankoom, een to tröstn.

Also ick sech jüm: Wenn een Minsch op de groode Eer dat verdeent hett, in't Paradies to koom, denn Jehann! Ober as dat denn mol sowied ween schull - he weer a tweeunsöbnti un gung a banni krumm -, dor stunn nie de leeve Gott dor, um em aftoholn, sunnern de Dübel!

*

Jo, man leuv dat nie, ober an een morgn ganz freuh, Klock süss, stunn an Rand vun'e Acker de Dübel mit 'n Schuvkar, de he man jümmers bie sick hett, um dormit de Seeln vun'e Lüüd in sien Höll to transporteern.

Toers mark Jehann gonnie, dat dor een an Tuun stunn un em bie de Arbeid tokiek. Op de Koppel groosn friedli de Ossn. Ober as de Dübel de Tied to lang waard, räusper he sick eenmol kräfti. Jehann, de mit de Johr nie mehr so good höörn dee, mark nix. De Dübel hoss luud. Jehann mark noch jümmers nix. Denn waar de Dübel dat to dull. "Mooiiiiiin Jehann!" reep he so luud as he kunn.

"Moin!" Jehann kiek kott op, denn mook he sick wieder an'e Arbeid, he wull bis Meddach ferdi warrn. Mit de Fork verdeel Jehann emsi de Peeräppl op de Weid. Wenn he hüt noch 'n ganzn Barch dorvun utstreut, denn wussn dor in Harvs scheune Pilze, de man denn mit Eier, Speck un Meelk in'e Pann to 'n scheun Pannkookn verarbeidn kunn.

As Jehann ober wohr waard, mit wem he dat to doon hett, full em doch meis de Fork ut de Hann. "Büs du nie de, de, ..." fung he an to stottern.

"Jo, de bün ick ...", freu sick de Dübel, as he mark dat he nu doch'n beetn Indruck mookn de.

Ober as de Dübel so för em stunn, weer't mit de Angs bie Jehann gau wor vörbie. De Dübel weer meis 'n Kopp lütter as he sülbn. `Wat förn verkniddert, lütt Gesich de Dübel harr, fass'n beetn nüdli', dach Jehann bie sick. "Ick hevv mi di man veel grötter vörstellt, un noch 'n Stück brieder ... un överhaupt veel gefährlicher!" Bedächti kiek Jehann sien Gegnöber vun boobn bit ünn an.

"Dat hätt je wull nix to seggn!" De Mien vun'e Dübel verdüster sick. Ober denn full em in, dat he je Jehann mit to sien Höll lockn wull, dor de nämli 'n ganzn fein Kerl weer. Veel to schood för't Hebn, düch em. Dorto mutt he em ersmol rumkreegn, dat he friewilli mitkoom dee.

A lang harr he 'n Oog op Jehann smiet, harr em jümmers op de Fingers kiek, wenn he op Feld arbeid, to Peermarkt weer, wenn he in'e Köök or in Stall hölp un jümmers för all de Lüüd un eer Sorgn 'n open Ohr hett. Un a lang harr he söch, ob he dor nie irgendwo 'n Grund finn kunn, 'n Plackn op Jehanns witte West, mit de he em in sien Höll krich.

"Wat mooks denn dor?" frooch de Dübel fründli, griep no 'n Fork, de dor rumlech, un fung uck an, de Peerappels op de Weid to verdeeln.

"Ick verdeel hier de Peeräppl, dormit dor in Harvs Pilze wussn, de man sammln kunn. De Kinners vun Buer Freericksn, de mook de je so gern."

"Hmhm", dee de Dübel interesseert. He mark jümmers gliecks, wenn em een wat vörflunkern dee. "Un denn sammelt se sick de sülbn wenn't sowied is?"

"Neenee, dat hebbt se noch nie mookt."

Dübel kiek em dördringli an. "Na, vertells mi uck de Woorheid?"

De oole Jehann leep bit över beide Ohrn rood an. "Hess rech, Dübel. Weetst, de Göörn vun Buer Freericksn, de weern banni freeke Rüpels, de mi a mannimol övern Dutt rennt hebbn, nu, wo ick nie mehr so good to Foot bün."

"Hmmhmmm", mook de Dübel nochmol. "Un wat schall denn mit de Pilze passeern?"

Jehann weer ganz verlegn. "Naja, weets, ick kunn je nu nie mehr so good op Feld arbeidn, mit mien Buckl. Ick bün oold un so krich ick hier mien Gnadnbrood. Buer Freericksn, de oole Knickerhals harr mi erlauv, nodem ick nu so veele Johr hier hölp harr, för 'n Appl un 'n Ei to arbeidn, wat ick kunn. Ick mutt de Scheun oprüüm, de Stall utmistn, Trecker fohrn un dorför sorgn, dat de Tuuns all heil blievn. Weets, ick hevv nu, wo ick oold bün, mehr to doon, as freuher. Buer Freericksn, dat is nämli 'n ganz groodn Halsafsnieder, dat sech uck all de annern Lüüd. De pett no ünn, un no bobn, bie de riekn Gutsherrn, dor speel he dat feine Oos. De mook us alln dat Leevn banni swor, kunns mi löövn!" Jehann weer froh, sien Aarger mol Luf to mookn. "Ober dat häss je wiss uck mitkreegn dor ünn in dien Höll."

"Un de Pilze?" Dübel lot sick nie aflenkn. "Wer krich de Pilze, de hier op Buer Freericksns Weid wussn?"

"Tja ...", drucks Jehann rüm. "De Pilze, dat is je nu keen Eigntum vun de Buer, nie?" frooch he ünseeker. "Ick meen, 'n Buer, de bu Hober, Gerste, Raps, Rööbn un Kohl an, ober de Pilze, de wussn hier doch wild rüm. Dat kümmert keeneen."

"Un, weer krich de?" Jehann wuss gonnie so rech, wo he hinkiekn schull. Schull nu utreeknt he, de sien Leevdach nix beuset mook hett, de man jümmers blots Arbeid kinnt, in'e Höll koom, blots wegn düsse dusseligen Pilze?

De Dübel kiek em wieder dördringli an. Un denn kunn Jehann nie anners, he vertell em eenfach de Worheit. "Weetst, Dübel, Buer Freericksn is de Riekste vun't ganze Dörp. Ober dor giv dat noch 'n ganzn Baarch Lüüd, de gonnix harrn - so as de oole Fru Toddsen mit eer süss Kinners. Wiss weet'st, dat de oole Jens Toddsen suup. Sien Fru is letzt Johr dodbleevn, un nu is de Gröttste oold 'noch, un mutt an eer Mooders Steed tohuus arbeidn as'n Peer. Dachin, dachut neih se mit flinkn Fingers för de Fruunslüüd ut Dörp Röcke un Kleider, hölp bie de Oorn, meiht Gras an'e Strootn, dormit eer een Koh in Winner wat to freetn hett. Ober dat keem oft vör, dat de Oole Toddsen se tofootn krich, wenn se man grood wor 'n poor blanke Dooler in'e Dasch hett. Denn streck de sien Hand ut, un wenn se em dat Geld nie givv, denn krich sien brave groote Deern 'n Jackvull."

"Jojo, dat weet ick aans!" De Dübel lot sick nie aflenkn, uck wenn he sülm banni Mitleid mit de Toddsen-Kinners hett. "Ober watt's nu mit de Pilze?"

"Naja, in Harvs, wenn de Pilze hier överall wussn, denn sammel ick se in'n groodn Korv, un denn schink ick sem de!" Jehann sech dat so lies, as wenn he sick över 'n ganz schlimmes Verbreekn schoom dee.

Un de Dübel bliev harrt. "Tja, mien Jong un jüss dorüm schass du nu mit mi koom."

Doropp wuss Jehann nu uck nix mehr to seggn. "Ober lot mi tominnes noch de Buur un sien Fruu Adjüss seggn."

"Bruuks nie, bruuks nie, hevv ick aans a mook för die." Dormit hook he sick bie Jehann ünner un wull em achteran treckn.

"Hrrrmhrrrmhhhh!" höör de beidn plötzli 'n Räuspern achter sick un krichn 'n gewaldi Schreck. "Hrrrmhrrrmhhhh!" keem dat nochmol, un denn seech de Dübel, wer dor achter sem stunn: de Herrgott heuchsperseunli.

"Dat hess di wull so dach, Dübel, dat du düssn goodn Minschn mi so eenfach afluxn kunns!"

Nu weer de Dübel meis 'n beetn ünseeker. "Hess us al de ganze Tied beluert? Denn hess je mitkreegn, dat ick mien Grünn hevv, em mit to mi to nehm."

"Neenee, so licht kumms mi nie dorvun. De hett veel goodet doon in sien Levn, de kummt to mi!"

"Damminochmolto, de kummt in mien Höll!"

"Nää, de kummt to mi!"

So gung dat noch'n ganze Wiel, un Jehann meen meis, wenn he sick nie gliecks inmisch, krich sick de beidn ernstli in'e Wull. Dat sick Dübel un Gott so um em reetn deen, mook em meis 'n beetn stolt. Dat harr he je noch nienich höört, dat beide sick so um een Seel striedn deen. Un dat mol 'n lebendign Minschn Gott un Dübel to Gesich krich, dat Glück hett wull suns uck kaum een. He harr Tied, sick de Herrgott mol 'n beetn genauer antokiekn. Jüss so as de Dübel, weer de uck ut de Neech bie wiedm nie so beindrucknd, as man sick em suns vörstellt. He weer kaum grötter as de Dübel, harr schmoole Schullern un kotte Been un sien witte Boord hung em wild rünner un riek em meis büs an Buuknobl. Sien Hoor op Kopp weern licht un schütter un sien Oogn blickn meis 'n beetn düster, wull dor he sick so veel över de unoordi Minschheid aargern dee.

Jo, wenn he de beidn mol mitnanner vergliek, denn mutt he faststelln, dat de Dübel veel fründlier utseech: Ut sien Oogn blitz de Schalk, he harr luuder Lachfaltn in Gesich un sien Mundwinkl zuck verschmitzt. Gott dorgegn harr twee deepe Faltn, de vun'e Stern bis op de Neesnrückn löpp. Sien Mund weer haart tosoomkniepn, ohn jedn Humor.

"Du, Gott?" wenn Jehann sick denn an de leeve Herrgott.

För'n Oognblick hool Gott op, de Dübel antogiftn. "Wat is?" frooch he barsch.

"Du, sech mol, wie is dat denn eegntli so in Paradies?"

Gott weer ganz vun'e Sockn. "Watt? Wie dat bie us in Heben is?"

"Hmmh!"

"Naja ... scheun is dat dor, wat suns?" Wat schall Gott doropp schon seggn? Noch nie hett em jemand frooch, wie dat dor is in sien Paradies. Weer doch kloor, dat dat dor dat Scheunste, Schmuckste, Beste weer, wat sick de Minschn vörstelln kunn. Överall blitzblanke Wulkn, överall Lich un - em full gonnix mehr in, wo he dat beschrievn kunn.

"Un bie di in'e Höll, Dübel?"

De Dübel kiek em verschmitzt an. "Tja, mien Jong, dat kunn ick die nie beschrievn, dat mutts di sülm ankiekn. Bie us jednfalls geiht dat hoch her, schließli koomt dor blots de Quietschfidelen, Beusen, Verwegenen hin, un keen Langwieler, de eer Leevdach noch nie över de Sträng sloog sünd.

Gott platz fas vör Aarger, as he dat höör. "Langwieler? Bie us keem de hin, de good sünd, jeedneen hett sien eegn Wulk un sien eegn Harf, und jedneen hett de ganzn Dach Tied, sien Wulk blitzblank to schüern."

"Un bie us, dor speelt se keen Harfn, dor sitt se tosoom üm't Füer un speelt Fidel! Man danz un lach, sing un fiert, soveel een Lust hett." Wor grien de Dübel vun een Ohr to'n annern.

"Du, Gott?" Wenn sick Jehann nu woor an de Gott.

"Wat's denn nu noch?" Gott weer ganz gneegeli vun de veele Frogerie.

"Du, Gott, keem eegntli Buer Freericksn uck mol to di in'e Heben?"

Gott griep in sien Dasch un treck 'n lange List rut. "Mol kiekn ... - jo, am süsteintn Juni in fief Johrn, denn schull he bie mi vörstelli waarn."

"Un Jens Toddsen sien Öllste?"

Wor striek Gott lang de veele Nooms op de List, denn schüddel he de Kopp. "Nää, de nie." Denn kiek he to de Dübel röver: "De kummt to di. De hett letztn Summer bie Buer Freerichsn twee Balln Stroh klaut, um eer Koh dör'n Winner to bringn!"

Jehann kratz sick an Kopp. "Un Buer Freericksn sien Kinners, kummt de uck to di?"

"Jo, jo!" Gott strohl richti, as he düsse Nohms op sien Liss funn hett. "Ober ers 'n ganze Tied loter. Sünd je aans flieti Buerslüüd."

Jehann kiek vun een to'n annern. "Wenn so'ne Rümmeldriwers dorin sünd, denn is dat in Paradies ook nie so, as ick mi dat dach hevv. "Weetst, Gott, wenn ick mi dat rech överlech - ick bün uck 'n Verbreeker un höör in'e Höll. Ick hevv nämli Buer Freericksns Pilze klaut!"

De Herrgott weer ganz vun'e Sockn. "Wat hess doon?"

"Jo, dat hess du viellich nie mark, ober ick hevv hier op düsse Weid de Pilze klaut! Nu mutts du mi wull vun dien lange List striekn. Ober ick weet een, de du dorföör mit in dien List opnehm kunns."

Toers weer Gott füünsch, dat Jehanns Seel em nu dör de Lappn goon schull. Ober denn woor he doch niescheri, wen he vörschloogn wull. "Na, sech schon!"

"Jens Toddsen."

"Worüm utreeknd de?"

"Naja, de hett sien Leevdach noch nie klaut, de leev op Kostn vun sien Fru un sien Kinners, un wenn he in'e Dörpskrooch geiht, denn arbeid he uck flieti doran, de Wirtschaf antokurbeln ..."

"Minschnskinners, so hevv ick dat noch gonnie sehn! Scheun Dank uck!" So mook he sick denn glieks op'n Wech to Jens Toddsen, schließli mutt he de Lück, de nu dör Jehanns Wechblievn entstunn weer, woor fülln.

Derwiel schnapp sick de Dübel un Jehann de Forkn un verdeeln gau noch de restli Peerappls op de Weid, dormit sick de Kinners vun'e Toddsen denn noch in Haarvs dor de Pilze sammeln kunnt, wenn Jehann a nie mehr ünner de Levnden wieln dee.

*

Wied weer dat nie, ober Jehann weer froh, as se endli ankoom weern, harr de Dübel doch'n gewaldi Schritt an Liev. Ümständli kledder he achter de Dübel 'n Löller rünner. Stockduster wer dat üm sem woorn. Un denn fulln beide mit'n luudn Plopp in'e Deep. Nieschieri stunn dor ünn de ganzn Ünnerdübels, de vun'e luudn Getöse anlock worn weern.

"Schack hölpn, Meister?" keem dor lies 'n Stimm ut Düstern.

"Wat'n dat för een?" keem vun'e anner Sied.

Sworfälli rappl sick Jehann hoch, dorbie stütz he sick noch ümtändli op de Dübel sien Buuk. Denn stoh he behäbi op, klopp sick ers mol sien Büx aff un kiek sick niescheri üm. Langsom harrn sick sien Oogn an't Düstere wennt. "Moin", röpp he luud, "ick bin de Niede. Jehann is mien Noom."

"Watt, du büss Jehann?" freun sick de Ünnerdübels un de annern Lüüd in'e Höll. "De Jehann, de de Pilze klaut hett? Damminochmolto, wat för'n Heldndood." Se griep sien Hann un trock em mit sick. "Dat mutt fiert waarn, watt?"

So hooln se eer Fiedels, Drummels un Trompetn rut un danz, lach un schnack de ganze Tied so freuhli, as Jehann dat noch nie beleev hett. Dorbie höör Jehann denn noch vun mannieen ut de Höll, worüm he dor lann is. De een hett ut Hunger mol 'n Hoos jooch op Gelände vun 'n riekn Buer un weer denn as Wilderer dotschootn woorn, 'n annern harr 'n Kutsch vun'e Baroons uträubert un de veelen Goldstücke ünner de Armen verdeelt, un so wieder.

"Damminochmol, wat bün ick froh, dat ick hier lann bünn, un nie bie de `goodn' Minschn, de Baroons or de riekn Buern!" dach Jehann, tofreedn, dat he man doch noch för sien goodet Wark to Leevtieden sien gerechten Lohn kreegn hett. *

För mannieen, de düsse Geschich nu lees hett, is nu viellich sien fast Weltbild ganz gewaldi in't Wanken koom, ober dat kunn je uck gonnie schodn, mol to överdinkn, wat in'e Weld good un wat schlech nöhmd waard ...

Erstveröffentlichung am 14. April 2000

16. Februar 2007